CALIDARIUM

CALIDARIUM

Vitruvio l. 5. c. 10. et Celso l. 2. c. 17. Laconicum nuncupatum, pars fuit balnearum apud Romanos, in quam ex Tepidario transibatur: cella videl. nullam aquam intra se continens, atque ad provocandum sudorem instituta; ob quod nonnullis Calida sudatio, sicut a Cicerone l. 3. ad Q. Fratr. Ep. 1. Assa nuncupata est. De qua sermonem faciens Columella praef. l. 1. de R. R. haec contra sui temporis mores scripsit: Mox deinde, ut apti veniamus ad ganeas, quottidianam cruditatem Laconicis excoquimus et exsuctô sudore sitim quaerimus. In hac nempe vapor calidus, seu calor siccus inclusus sudorem provocabat haud aliter, ac super Baias myrtetis, ubi tempore Celsi, e terra profusus calidus vapor, aedificiô inclusus maximos sudores ciebat: cuius rei Horatius quoque meminit, l. 1. ad Vallam Ep. 15. v. 5.

---- ---- Sane myrteta relinqui

Dictaque cessantem nervis elidere morbes

Sulpura contempsi. ---- -----

Unde errant, qui apud Vitruvium, l. 5. c. 10. Tepidarium ac Calidarium seu Laconicum idem faciunt; Namque et Celsus manifeste Laconicum vocat, ubi calor siccus eliciebat sudorem, quod Tepidario minime convenire quivis facile intelligit. Idem clatissime significat martialis, balnea Etrusci describens, l. 6. Epigr. 42. v. 16. ubi inter alia ait,

Ritus si placeant tibi Laconum,

Contentus potes ardiô vapore

Crudâ virgine, Marciaque mergi.

Sed et illi magnopere falluntur, qui Calidarium, quod rotundum, ac veluti turricula in haemisphaerium camerata forer, idem cum Sphaeristerio fuisse contendunt: in loco enim calido, sudationibus destinato, ludum pilae aliasque exercitationes in Sphaeristerio obiri solitas, fieri consuevisse, rationi consentaneum neutiquam est. De Laconico vero verba Iuvenalis l. 4. Sat. 11. v. 173. possunt intelligi,

Qui Lacedaemonium proptysmate lubricat orbem.

Ubi reprehendit quendam, quod copiose exspuendô efficeret, quô minus in Calidario ambulantium pedes firmari valerent, etc. Vide quoque infra in voce Laconicum. Post Calidarium sequebatur cella calida, labris aquae continendae positis referta, in qua quod lavarentur, Calidae lavationis, a Vitruvio, et λουτροῦ Galeno, l. 10. Meth. nomen est adepta: quam et ζεςὸν vocavit Antigenes apud Eundem l. 8. de compos. Medicam. Erat ea primaria Balnei pars, et proin a nemine de ipsa quidquam in dubium est vocatum: Nonnulli tamen concameratam sudationem et Calidarium et Calidam lavationem complexam fuisse, apud Vitruvium contendunt; qui in balneis Gymnasiorum Tepidarium omisit, quod id Graecorum non haberent palaestrae. Coeterum Calidario atque Calidoe lavationi, Aquarium erat adnexum; Subtus vero Hypocaustum erat, uti pluribus diximus supra, ubi de Balneis. Vice Hier. Metcurialem de Arte Gymnastica, l. 1. c. 10.